ویروس کرونا زمانی که فرد آلوده هیچ علامت بالینی ندارد می تواند از فردی به فرد دیگر انتقال یابد و گاهی تا زمان طولانی در افراد مبتلا خود را نشان ندهد. همچنین در مواردی فرد علایم کلینیکی ابتلا به ویروس را دارد اما تست تشخیصی وی منفی می باشد. بنابراین بهترین راه برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا، بدست آوردن واکسن اختصاصی آن می باشد. پس از گذشت حدود سه ماه از پیدایش این ویروس در کشور چین، دانشمندان در مناطق مختلف دنیا از جمله آمریکا، چین و ایران تلاش خود را در جهت تولید واکسن آغاز کرده اند. هر چند تولید زود هنگام واکسن، گمانه زنی هایی را مبنی بر اینکه قبلاً به تولید واکسن فکر شده و این اتفاق یک جنگ بیولوژیک می باشد، افزایش یافته است. اما جنبه اقتصادی تولید واکسن کرونا با توجه به اهمیت جهانی آن کاملا مشهود است. دیری نپایید که ارزش سهام شرکت بزرگ آمریکایی Moderna پس از اعلام کشف واکسن کرونا بسیار افزایش پیدا کرد. تولید واکسن هایی نظیر سارس، مرس و کرونا سخت است چرا که سیستم تصحیح جهش برای این ویروس ها وجود ندارد و در نتیجه می توانند سبب بیماری زایی شوند.
انواع واکسن های کرونا ویروس:
واکسن های پروتئینی:
با اهمیت ترین ناحیه پروتئینی در این ویروس، بخش اسپایک سطحی آن می باشد. این ناحیه بسیار شبیه قسمت پروتئینی ویروس های سارس و مرس می باشد. موقعی که این پروتیین را با یک پروتیین ایمونوژنیک ترکیب نماییم، پاسخ ایمنی را به خوبی تحریک می نماید. حال سوال اصلی اینجاست که بطور واقعی چطور باید این پروتئین را شناسایی نمود؟
از طریق دست یابی به سرم فرد مبتلا به ویروس کرونا و شناسایی آنتی بادی های ضد ویروس از طریق تکنیک شناسایی فاز (Phase Display) می توان توالی های اختصاصی آنتی بادی که به ویروس اتصال دارد را مشخص کرد. همینطور با شناسایی توالی پپتیدی که به آنتی بادی متصل می شود و نیز تکثیر این قطعه پپتیدی همراه باخالص سازی آن می توان از طریق تزریق آن به افراد سالم، عملکرد ویروس کرونا را تقلید نمود و در بدن فرد سالم آنتی بادی ضد ویروس را تولید نمود.
واکسن های مبتنی بر اسید نوکلئیک:
چینی ها پس از اینکه توالی ژنوم این ویروس را شناسایی کردند، آن را بطور کامل در بانک های اطلاعاتی قرار دادند. موسسه تحقیقاتی Moderna در آمریکا در همکاری با موسسه ملی سلامت آمریکا (NIH) واکسن mRNA-vaccine را طراحی نمودند و با استفاده از یک قسمت از رمز ژنتیکی ویروس RNA یا mRNA پیام رسان، سلول های بدن انسان را وادار کردند که خودشان پروتئین های ویروس را تولید نمایند و در نتیجه سیستم ایمنی تحریک و آنتی بادی های ضد ویروس را تولید میکنند.. بدیهی است چنانچه فرد واکسینه شده دوباره با ویروس برخورد نماید آنتی بادی تولید شده به سرعت ویروس را شناسایی کرده و از بین خواهد برد. با استفاده از فن آوری های جدید، سرعت تعیین توالی ژنتیکی ویروس افزایش پیدا می کند و محققین بر این باورند که این فرآیند ظرف مدت 4 ماه انجام می شود. در مقایسه با طراحی واکسن سارس که حدودا بیست ماه به طول انجامید این صرفه جویی در زمان قابل توجه است. دانشمندان موسسه تحقیقاتی گالیله در کشور اسراییل از چهار سال پیش تاکنون روی ویروس برونشیت عفونی مرغان کار کرده اند و مراحل کارآزمایی بالینی این واکسن ویروسی حیوانی را طی نموده اند و به یک تکنولوژی پایه تولید واکسن دست پیدا کردند که مربوط به یک ویروس خاص نیست. آنها در این روش با استفاده از یک ناقل پروتئینی، آنتی ژن ویروسی را به مخاط بینی می رسانند تا آنتی ژن ویروس طی فرآیند اندوسیتوز بلعیده شود و در بدن آنتی بادی ضد ویروس تولید گردد. پس از شیوع کرونا ویروس جدید؛ محققین فوق DNA ویروس جدید را بررسی کردند و مشاهده کردند که این ویروس هم از نظر ژنوم و هم از نظر مکانیسم بیماری زایی شبیه ویروس مرغی است که آنها 4 سال بر روی آن کار کرده اند. بنابراین امیدوارند که بدون نیاز به مدل حیوانی، ظرف مدت کوتاهی واکسن آن را تولید نمایند. لازم به ذکر است که حتی در اثر موفقیت کوتاه مدت این واکسن بایستی مراحل کار آزمایی بالینی و تولید انبوه را طی نماید.
در پایان، هر چند اکثر محققین زمانی طولانی را برای تولید واکسن پیش بینی می نمایند، اما سازمان بهداشت جهانی (WHO) زمانی بیشتر از یکسال را در نظر می گیرد. از نظر مدیران ارشد موسسه Moderna نکته مهم در مقابله با ویروس علاوه بر تولید واکسن و جنبه های درمانی آن، توجه به کنترل اضطراب های روحی است. در واقع اضطراب و استرس سیستم ایمنی را تضعیف می نماید و بدن نمی تواند پاسخ مناسبی به ویروس فوق بدهد.
