احتمالا برای شما این سوال پیش آمده است که بورس چیست. تفکر بورس زمانی بوجود آمد که عده ای از بازرگانان اروپایی در فعالیت های تجاری خود متحمل ضرر شدند، بنابراین به فکر راه حلی افتادند تا بتوانند جلوی آن را بگیرند و یا به حداقل برسانند. در نتیجه تعدادی از بازرگانان افرادی را در فعالیت های خود شریک کردند تا با بوسیله آن سود و زیان احتمالی را با آنها تقسیم کنند. این تجربه با موفقیت همراه بود. لذا به تدریج هر کدام سعی می کرد تا فعالیت های اقتصادی خود را با این روش ادامه دهد، بخصوص در این روش برای افرادی که فعالیت های بزرگ اقتصادی انجام می دادند بسیار مناسب تر بود. به تدریج این تجربه قانونی شد و منجر به تشکیل شرکت های سهامی گردید. اولین شرکت، یک شرکت سهامی در روسیه بود که در سال ۱۳۵۳ میلادی تصمیم گرفت کالاهایی را از شمال اروپا به شرق آسیا و چین ببرد. این کاری بود که احتمال ضرر آن بالا بود. برای انجام این کار عده ای از تاجران سرمایه لازم را تأمین کردند و هر کس به نسبت سرمایه خود در سود و زیان شرکت شریک شد و این کار با موفقیت انجام شد. پس از آن با افزایش مبادلات در اروپا، نیاز به سرمایه بیشتر شد. برای این کار نیاز به مراکزی بود تا بتوان بین سرمایه گذاران و سرمایه پذیران ارتباط برقرار کند که بورس نام گرفتند. اولین بورس دنیا در قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد و امروز اکثر کشورهای جهان دارای بازار بورس هستند. در ایران نیز در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس به تصویب رسید و از ۱۵ بهمن ماه سال ۱۳۴۶ آغاز به کار کرد.
تاریخه بورس در ایران
اولین مطالعات درباره تأسیس بورس در ایران، به سال ۱۳۱۵ برمیگردد. در آن سال، فردی بلژیکی به نام ران لوترفِلد پس از انجام مطالعات درباره تأسیس بورس در ایران، اساسنامه داخلی را تهیه و به مسئولان ایرانی ارائه کرد، اما به دلیل شرایط آن زمان و وقوع جنگ جهانی دوم، موضوع بررسی و تأسیس بورس در ایران بیش از ۲۵سال به تأخیر افتاد. در سال ۱۳۴۱، مجمعی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران تشکیل و موافقتنامه اولیه تأسیس سهام در آن تنظیم شد. در اواخر همان سال هیاتی از بروکسل به سرپرستی دبیر کل آن کشور برای مشارکت در راهاندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند و بالاخره پس از چهار سال، در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا به بانک مرکزی ابلاغ شد. پس از یک سال از ابلاغ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار، در پانزدهم بهمنماه سال ۱۳۴۶، بورس اوراق بهادار تهران با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی که بزرگترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ به شمار میرفت، بهطور رسمـی فعالیت خود را آغاز کـرد.
بورس چیست؟
برا ی درک و فهمیدن این موضوع و آشنایی بیشتر با آن بهتر است از بازار و تعریف آن شروع کنیم. در یک تعریف ساده، می توان گفت که:
✓بازار مکانی است که در آن خرید و فروش صورت می گیرد.
✓ساده تر این است که بگوییم هرگاه شرایطی فراهم شود که بین خریدار و فروشنده رابطه برقرار شود و معامله ای صورت پذیرد بازار تشکیل شده است.
✓ این شرایط می تواند مکان خاصی یا شبکه ای ارتباطی مثل اینترنت باشد.
✓ در بازارها به طور کلی دو نوع دارایی، دارایی های واقعی و دارایی های مالی، مورد معامله قرار می گیرند.
✓ دارایی های واقعی همان دارایی های فیزیکی هستند (مثل زمین، ساختمان و انواع کالا مانند ماشین، لوازم خانگی و…)
✓ دارایی های مالی و دارایی های کاغذی و بهتر بگوییم اسنادی هستند، مثل سهام و اوراق مشارکت.
بورس بازاری است که درآن دارایی های مختلف مورد معامله قرار می گیرد. از این رو، انواع بازارها را می توان به سه دسته ی کلی زیر طبقه بندی کرد:
۱- کالا
بازاری که در آن خرید و فروش کالاهای معین صورت می گیرد و به طور منظم و دایٔم فعال است بورس کالا نام دارد و در آن معمول مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار می گیرد. هر بورس کالایی را با نام همان کالایی که مورد معامله قرار می گیرد نامگذاری می کنند. مثل بورس نفت گندم.
۲- ارز
همان طور که از نام آن مشخص است، کار خرید و فروش پول های خارجی انجام می گیرد. این بورس در کشور ما فعال نیست اما در کشورهای پیشرفته فعالیت چشمگیری دارد.
۳- اوراق بهادار
در بورس اوراق بهادار دارایی های مالی از قبیل سهام، اوراق مشارکت و… مورد معامله قرار می گیرد. در ایران، به بازار خرید و فروش اوراق بهادار که به طور رسمی و دایٔمی در محل معینی تشکیل می شود بورس اوراق بهادار می گویند ولی ما در این نوشته برای اختصار آن را بورس اوراق بهادار می گوییم.
بورس یک مشکل بسیار بزرگ دیگر را نیز حل کرده است، به طوری که میتوان ادعا کرد حل این مشکل باعث گسترش سرمایه گذاری در آن و در نتیجه توسعه یافتگی و پیشرفت سریع تر کشورهای جهان شده است. آن مشکل این است که اگر افراد مختلفی که با سرمایه های متفاوت وارد شوند و در فعالیت های اقتصادی بزرگ شریک میشوند، بخواهند، در هر زمان که تصمیم بگیرند سهم و سرمایهی خود را به قیمت مناسب بفروشند، باید چه کار کنند؟به عنوان مثال اگر فردی ۱۰۰ سهم از ۱۲۵ میلیون سهم یک کارخانهی سیمان را دارا باشد و تصمیم بگیرد آن را همین امروز بفروشد چگونه میتواند قیمت سهام خود را مشخص کند؟ چطور میتواند قیمت کارخانه را محاسبه نماید تا بر اساس آن قیمت سهم خود را مشخص کند؟ چه قدر زمان، چه تعداد افراد و چقدر هزینه برای این کار لازم است؟
بورس این مشکل را حل کرده و سازوکاری را طراحی کرده است که هر فرد با هر میزان سهم، در هرروز تصمیم به فروش سهامش بگیرد بتواند از قیمت سهام خود آگاه شود و یا حتی اگر تصمیم به فروش نداشته باشد قیمت روز سهام خود را بداند. هم چنین شاخص بورس نماینده برآیند سهم های بورس است. به جز کسب سود، یکی از مزایای سرمایه گذاری در بورس این است که با مبالغ سرمایه اندک هم میتوانیم وارد بازار شویم و به همین خاطر است که برای شروع و کسب تجربه نگرانی چندانی بابت از دست دادن سرمایهمان نخواهیم داشت. مزایایی که بورس به همراه میآورد فقط متوجه فرد سرمایهگذار نیست؛ بلکه میتواند به وضعیت اقتصادی عموم جامعه هم کمک کند زیرا امکان سرمایه گذاری افراد با سرمایههای اندک را هم فراهم میکند و ضمن کنترل نقدینگی در جامعه باعث میشود که توزیع ثروت از روندی عادلانهتر پیروی کند. اگر مردم با سرمایههای نه چندان کلان به بازار بورس بیایند و در آن سرمایه گذاری صورت بدهند، علاوه بر اینکه میتوانند از رکود پول خود جلوگیری نمایند به رشد صنعت و فعالیت شرکتهای مختلف هم کمک خواهند کرد.
[yasr_visitor_votes size=”large”]
